Fonds voor kritische geesten
Nieuws
Bestellingen
Links geweld
Als bronnen voor zijn proefschrift over links geweld (1965-2015) heeft Berrie Hanselman o.a. gebruik gemaakt van bij Papieren Tijger verschenen boeken:
OBIV (1998). Operatie Homerus – Spioneren voor de BVD. (uitverkocht)
Jansen & Janssen (2006). Onder druk – Terrorismebestrijding in Nederland
Paul Moussault &. Jan Lust (2009). Rood Verzetsfront – Aanzetten tot Stadsguerrilla in Nederland
Paul Moussault & Barbara Sahakian (2018). Het Rood Verzetsfront in het vizier van de geheime dienst
Paul Moussault & Barbara Sahakian (2023). Rood Verzetsfront – Politieke propaganda voor de RAF 1977-1988
Hanselman, B.T.G. (2025)
Daad en discussie: links geweld: de invloed van interne discussie en overheidsrespons
Doctoral Thesis
Dit proefschrift betreft een historiografie van drie categorieën radicaal-linkse actievoerders in de periode 1965-2015: de marxistisch-leninistische Rode Jeugd, Rode Hulp en Rood Verzetsfront (tot eind jaren tachtig); de anti-imperialistische ‘oude’ Beweging (jaren tachtig en negentig) en de ‘nieuwe’ single issue Beweging sinds circa 2000). Het proefschrift betreft de in feite eerste beschrijving van de zich illegaal manifesterende linkse extremisten, die zich door hun geweld onderscheiden van de brede gematigde Beweging. Deze radicale personen en groepen zijn zichtbaar gemaakt door gebruik van een groot aantal inlichtingenbronnen, die via de Wob zijn verkregen. Via deze humint en techint is de drempel van de omerta – extremisten weigeren te spreken met wetenschappers uit angst dat hun informatie zo bij inlichtingendiensten en opsporingsinstanties terechtkomt – omzeild. Naast de belangrijke bewegingsinterne discussie over de onwenselijkheid van geweldsgebruik is aandacht besteed aan de ‘Dutch Approach’, de aanpak van de autoriteiten, die werd gekenmerkt door een zo lang mogelijk coulante houding ten opzichte van ook extremisten. Buitensporige repressie, zoals bijvoorbeeld in Duitsland jegens de Rote Armee Fraktion en haar sympathisanten, is hier achterwege gebleven. Het onderzoek heeft tevens nader zicht geboden op de werkelijke intenties van diverse (zich geweldloos noemende) actievoerders, maar bijvoorbeeld ook de criminele activiteiten van RaRa ten behoeve van terroristische bewegingen in Zuid-Amerika blootgelegd. Dit alles dank zij de van inlichtingendiensten verkregen informatie.
Universiteit Leiden
2024, Sonja Prins onder de aandacht
juli
Gedichten van Sonja Prins vertaald
marwin vos vertaalde negen gedichten van Sonja Prins naar het Engels
tweetalig te lezen op de webite van
Poetry International
met een korte inleiding van Loranne Davelaar
Sonja Prins – The Netherlands – Poetry International
april
VROUWEN EN DE P.C. HOOFT-PRIJS
Wel verdient, niet ontvangen
Vrouwelijke auteurs ontvangen van oudsher een stuk minder waardering dan hun mannelijke collega’s. Bij vrijwel alle literaire prijzen is de verhouding schever dan te verwachten 
is op basis van het aantal mannelijke en vrouwelijke auteurs. Waar ligt dat aan?
#lekkertellen: met die hashtag liet de ‘Lezeres des Vaderlands’ in 2016 zien hoe ongelijk de verdeling was in de aandacht in de literaire pers voor mannelijke of vrouwelijke auteurs. Een jaar lang inventariseerde ze de m/v-verhouding bij de hoeveelheid besproken boeken, en ook bij de recensenten die die boeken bespraken.
En wat bleek? Of het nu om recensies of literaire prijzen ging: vrouwen ontvingen ze significant minder vaak. De campagne van de Lezeres – wie er achter het initiatief zat weten we niet, zelf noemde ze zich ‘een spreekwoordelijke vrouw van middelbare leeftijd’ – bracht veel discussie op gang: hoe konden de verhoudingen overal in het literaire veld zó scheef zijn?
Lees alles over Vrouwen en de P.C. HOOFT-prijs op de website van het Literatuurmuseum
februari
Midzomernachtsdroom van Sonja Prins in Ravensbrück
Literatuurmuseum door Loranne Davelaar
In het concentratiekamp Ravensbrück schreef Sonja Prins een Duitstalige bewerking van A Midsummer Night’s Dream. ‘Bij het licht van een oliepitje’ en met ‘stompjes potlood’ creëerde zij een toneelstuk waarmee de spanningen tussen de gevangenen in het kamp overbrugd werden.
In het Literatuurmuseum ligt een omslag dat gemaakt is van een jutezak. Er zijn allerlei Duitstalige kreten op geborduurd – ‘Nach hause will ich gehen!’, ‘Lass alle Menschen glücklig sein!’ – en dwars over de voorkant is ‘MITSOMMERNACHT’ te lezen. De jutezak beschermt iets bijzonders: een handgeschreven, machtskritisch toneelstuk dat in 1943 is opgevoerd in Comthurey, een van de buitenkampen van concentratiekamp Ravensbrück.
Het toneelstuk is een Duitstalige bewerking van Shakespeare’s A Midsummer Night’s Dream en is geschreven door de Nederlandse dichteres Sonja Prins (1912-2009). Zij was al sinds haar achttiende lid van de Communistische Partij en bracht tijdens de Tweede Wereldoorlog de illegale verzetskrant De Vonk rond. In november 1942 werd ze opgepakt en als politiek gevangene gedeporteerd naar vrouwenkamp Ravensbrück, waar ze dag na dag zware arbeid moest verrichten. In Dwangarbeid en verzet in Mecklenburg ’44 (1982), een gefictionaliseerd verslag van haar kampervaringen, beschrijft Prins hoe ze het toneelstuk ‘bij het licht van een oliepitje’ heeft geschreven. Haar medegevangenen hielpen haar aan materiaal: ‘met stompjes potlood, met stukken pakpapier om op te schrijven en afgescheurde kranten, die zij anders in hun natte schoenen legden’.
LEES HET HELE ARTIKEL
