Auteur
Identiteiten en identiteitenbesef in de Lage Landen, 1200 – 1800
Aan de hand van de staatsvormingsprocessen behandelt Hugo de Schepper de evolutie van landsnamen en identiteiten in de “lagen landen bi de zee” tussen 1200 en 1800, en onderstreept de onwenselijkheid welk vaderlands verleden dan ook te behandelen vanuit, en binnen, de huidige identiteitskaders en staatsgrenzen, en te doen alsof zij altijd dezelfde zijn geweest en hierna ook zullen blijven.
‘Nederlanders houden van Belgen’. ‘Voor de Belgen kunnen de Nederlanders gestolen worden’; compleet onzinnig natuurlijk. Eeuwenlang droegen zij dezelfde namen, leerden op scholen dezelfde aardrijkskunde van de Zeventien Provinciën, lazen in de kranten onder het nieuws uit Nederlandt berichten uit Amsterdam, Rijsel, Brussel, Middelburg en Antwerpen en cultiveerden zij dezelfde symbolen zoals de Leo Belgicus/de Nederlandtsche Leeuw.
De Nederlandse identiteit is een complex verhaal. Het is zowel een Belgische identiteit als een Hollandse, een Oost-Nederlandse, een Waalse en zeker een Vlaamse. Het is een Bourgondische, een Brabantse, een katholieke en calvinistische identiteit. Zij bestaat uit vele facetten wortelend in een gemeenschappelijke geschiedenis van ongeveer zeventien provinciën.
Hoe dat precies in elkaar zit verduidelijkt emeritus prof. dr. Hugo de Schepper (Aalst, 1934) in “Belgium dat is Nederlandt”. Veel kaarten en plaatwerk verhelderen en ondersteunen zijn betoog.
In het licht van het aanstaande eeuwfeest in 2015 besluit de auteur met weinig bekende gegevens en beschouwingen dat het beeld dat in het collectieve geheugen over “het Koninkrijk der Nederlanden/le Royaume des Belgiques” en over de scheiding van 1830 is beklijfd, toch enigermate relativeert.
Hugo de Schepper, geboren in 1934 te Aalst, is emiritus hoogleraar.
Uit het voorwoord van Lidy Nicolasen
Volgens De Schepper hebben we ten onrechte altijd aangenomen dat de Moerdijk de natuurlijke grens is tussen de noordelijke en zuidelijke Nederlanden. Het hele rivierengebied was in de 15de en 16de eeuw centrum van de handel naar alle windstreken. Brabant, Holland en Vlaanderen was een verstedelijkt gebied met grote economische expansie. Als er al een scheiding was dan lag die tussen oost en west, bij Utrecht ongeveer.
[…]
Vlaanderen, Nederland, de Lage landen, alle aanduidingen werden gebruikt voor het hele gebied. De Fransen verspreiden na hun inval in 1792 affiches, zeg maar strooibiljetten. „Proclamation aux Belges”, stond er boven. In een vertaling: Proclamatie aan de Nederlanders. Heel gangbaar voor die tijd. In zestiende-eeuwse volksliederen wordt de natie vaak als maagd voorgesteld en dan staat er ineens: Verheucht u Belgica, Nederlantsche Vrouwe. En wat te denken van O Nederlant, ghy zijt belaen, Doodt ende Leven voor u staen! of het veel bekendere Nederlant let op u saeck. Allemaal liederen die door Brabantse, Vlaamse en Zeeuwse Geuzen uit volle borst werden meegezongen.
Uit de inleiding van Prof. Em. Dr. Hugo de Schepper
Eerst is er een werkelijkheid, hoe eenvoudig ook, en vervolgens krijgt zij één of meer eigennamen. Mensen zijn zich op een bepaalde, mogelijk om een of andere reden aantrekkelijke plek gaan vestigen – niet noodzakelijk tegelijkertijd. Op de duur hebben zij er een belang in gezien de nederzetting bestuurlijk vorm te geven. Op zoek naar een identiteit neemt de georganiseerde realiteit te zijner tijd een eigennaam aan. En de gemeenschap en de individuen die ertoe behoren, kunnen daarmee permanent uitpakken als bevestiging van het groepsbelang.
[…]
Collectieve identiteiten worden niet altijd even intens ervaren; hun betekenissen verschuiven allengs. Omdat de identiteitservaringen van de variërende hevigheid der ontmoetingen met de„buitenwereld” afhankelijk zijn, waren en blijven zij aan ontwikkelingen onderhevig en wisselen zij bij individuen en bij groepen. Op lange termijn zullen identiteiten en identiteitsbesef vrijwel altijd in ontwikkeling blijven. Benamingen zoals „Belgisch”, „Hollands”, „Nederlands”, „Vlaams”, „Waals”, „Fries” en andere hebben thans een geheel of gedeeltelijk andere betekenis en inhoud gekregen dan die welke ze eeuwen geleden hadden. Anders dan velen thans denken of willen laten geloven, is daarin geen vaststaande tot nu doorlopende continuïteit.
Naar het origineel van Nicolaas Joannes Jansonius door Petrus Schenk jr. heruitgegeven kaart van Nieuw Nederland, Nieuw Engeland en Virginia (in de inzet, zicht op Nieuw Amsterdam), Amsterdam 1685
ISBN 9789067282857
NUR 688
128 pagina’s
EUR 35,00
Rijk geïllustreerd met kaarten en afbeeldingen in kleur en zwart-wit.
Gebonden met hard omslag